Türkçe
EnglishBədənimizin ən kiçik orqanlarından biri olan öd kisəsi, funksiyaları baxımından həyati ola bilər. Çox insanın təxirə saldığı öd kisəsi xəstəlikləri, erkən müdaxilə edilmədikdə problemin böyüməsi ilə nəticələnir və ən dəqiq müalicə üsulu olan əməliyyatın uğur şansına da təsir edir.
Əgər şəxs, öd kisəsi ilə bağlı şikayətlər yaşayırsa, mütləq ixtisaslı həkimə müraciət edərək əməliyyat üçün zəruri hazırlıqları etməlidir. Öd kisəsi əməliyyatlarında açıq və qapalı üsullar diqqət çəkir və xəstənin və xəstəliyin vəziyyətinə görə tətbiq olunur.
| Əməliyyat Növləri | – Laparoskopik Xolesistektomi: Qapalı əməliyyat kimi tanınır. Qarında kiçik kəsiklər açılaraq laparoskop vasitəsilə öd kisəsi çıxarılır. Ən geniş yayılmış üsuldur və sağalma prosesi daha sürətlidir. – Açıq Xolesistektomi: Qarın nahiyəsində daha böyük kəsiklə edilən ənənəvi üsuldur. Adətən mürəkkəb hallarda üstünlük verilir. |
| Əməliyyat Tələbləri | – Öd daşları səbəbindən təkrarlanan ağrı və öd yollarında tıxanıqlıq – Akut xolesistit (öd kisəsinin iltihabı) – Pankreatit (öd kisəsi iltihabı) kimi komplikasiyalar – Öd kisəsində polip və ya şübhəli kütlələrin mövcudluğu |
| Əməliyyat Önü Hazırlıq | – Əməliyyat öncəsi qan testləri, qaraciyər funksiyası testləri aparılır. – Ultrason və ya MR kolanjiopankreatoqrafiya (MRCP) ilə öd yolları və öd kisəsi qiymətləndirilir. – Ümumi sağlamlıq vəziyyəti qiymətləndirilir, qan durulducu kimi bəzi dərmanlar əməliyyatdan əvvəl dayandırıla bilər. |
| Anesteziya Növü | Ümumi anesteziya altında icra olunur; xəstə prosedur zamanı tamamilə yuxuya verilir. |
| Əməliyyat Müddəti | Laparoskopik xolesistektomi adətən 1 saat qədər davam edir; açıq əməliyyat daha uzun çəkə bilər. |
| Sağalma Prosesi | – Laparoskopik əməliyyatdan sonra xəstələr adətən 1 gün içində evə buraxılır və 1 həftə içində normal fəaliyyətə qayıda bilər. – Açıq əməliyyatda sağalma müddəti daha uzundur, xəstəxanada qalma 2-5 gün arasında dəyişə bilər. – İlk günlərdə qarın ağrısı, qaz sancısı və çiyin ağrısı ola bilər; zamanla azalır. |
| Əməliyyat Sonrası Qayğı | – İlk bir neçə gün yağsız, yüngül qidalar qəbul etmək məsləhətdir. – Ağır qaldırmaqdan və yorucu fəaliyyətlərdən çəkinmək lazımdır. – Əməliyyat sahəsinin təmizliyi vacibdir, tikişlərin baxımı aparılmalıdır. – Təyin olunmuş ağrıkəsici və lazım olsa infeksiya əleyhinə dərmanlar istifadə edilə bilər. |
| Komplikasiyalar | – İnfeksiya və Qanaxma: Əməliyyatdan sonra görünə bilər, düzgün baxım və izləmə ilə qarşısı alınır. – Öd Sızması: Öd yollarında sızma ola bilər; əlavə müdaxilə tələb edə bilər. – Həzm Problemləri: Xüsusilə yağlı qidaların həzmi çətinləşə bilər; ürəkbulanma və ishal ola bilər. |
| İzləmə və Nəzarət | – İlk həftə kontrol müayinəsi aparılır; sağalma prosesinə görə izləmə sıxlığı müəyyən edilir. – Öd kisəsi olmayan xəstələrdə öd birbaşa bağırsaqlara axdığı üçün yağlı qidaların qəbuluna diqqət edilməli və lazım olsa pəhriz tənzimlənməlidir. |
| Həyat Tərzi Tövsiyələri | – Yağlı qidalardan çəkinmək və kiçik porsiyalarla tez-tez yemək həzmi asanlaşdırır. – Mütəmadi idman və sağlam qidalanma həzm problemlərinin qarşısını almağa kömək edir. – Spirt və kofein qəbulunun məhdudlaşdırılması tövsiyə olunur. |
| Psixoloji Dəstək | Öd kisəsi əməliyyatından sonra bəzi xəstələrdə pəhriz dəyişikliklərinə adaptasiya çətin ola bilər. Bu halda qidalanma məsləhətçiliyi və ya psixoloji dəstək faydalı ola bilər. |
Öd kisəsi nə işə yarayır?
Armud şəklində olan və qaraciyərin dərhal altında yerləşən öd kisəsi, qidaların daha asan həzmini təmin edir və bədəndəki toksinlərin xaric olmasına kömək edir. Ən önəmlisi isə qaraciyər tərəfindən ifraz olunan ödün maye hissəsini udaraq daha sıx konsistensiyaya çevirir.
Ödün sıxlığının artması ilə bir çox sağlamlıq problemləri ortaya çıxır. Funksiyaları kiçik görünsə də, öd kisəsində yaranan xəstəliklər həyati risklərə səbəb ola bilər.
Öd kisəsi xəstəliklərinin əlamətləri nələrdir?
- Sidik rəngində qaralma
- Qarın sağ üst hissəsində ağrı
- Açıq rəngli nəcis
- İshal
- Ürəkbulanma, qusma
- Həzm problemləri
- Qaz problemləri
Öd kisəsi xəstəliklərində risk faktorları nələrdir?
- Qadın olmaq
- Çox hamiləlik keçirmək
- Artıq çəki və ya piylənmə
- Ailədə öd kisəsi xəstəliyi olan şəxslərin olması
- Sürətli çəki itirmək
- Şəkər xəstəsi olmaq
- Yağ və xolesterol səviyyəsi yüksək qidalar qəbul etmək
- Östrojen tərkibli dərmanlar istifadə etmək
- Hərəkətsiz həyat tərzi
Öd kisəsi xəstəlikləri necə diaqnoz edilir?
Mide bulantısı, ağrı, xroniki ishal, sarılıq, normal olmayan nəcis və sidik kimi əlamətlərə səbəb olan öd kisəsi xəstəliklərinin növünü müəyyən etmək üçün laborator və görüntüləmə testləri aparılmalıdır.
Öd kisəsinın görüntülənməsində adətən ultrason və KT skanları istifadə olunur. MRCP və endoskopik müdaxilə olan ERCP testləri ilə öd kanallarındakı daşlar yoxlanılır. Qan testləri vasitəsilə isə infeksiya əlamətləri aşkar edilir.
Öd kisəsi xəstəliklərinin müalicəsində açıq əməliyyat
Öd kisəsi xəstəliklərində əsas problem kisənin özüdür, buna görə də xəstəliyin müalicəsi üçün çox vaxt cərrahi üsullara müraciət olunur. Bunlardan ənənəvi olanı, xalq arasında açıq əməliyyat kimi tanınan açıq xolesistektomidir.
Bu üsul ümumi anesteziya altında tətbiq edilir. Əməliyyat zamanı qarın divarına açılan cərrahi kəsiklə qarın boşluğuna daxil olunur. Həkim bu boşluqdan öd kisəsini çıxarır və kəsiyi tikişlə bağlayır. Xəstənin evə buraxıldıqdan sonra sağalması üçün təxminən 10 günlük müddət tələb olunur.
Öd kisəsi xəstəliklərinin müalicəsində qapalı əməliyyat
Laparoskopik xolesistektomi, yəni qapalı əməliyyat, xalq arasında qanacsız əməliyyat kimi tanınır. Bu üsulda qarın divarında geniş kəsik açmağa ehtiyac yoxdur. Bu əməliyyat da ümumi anesteziya altında aparılır. Xəstə yuxuya verildikdən sonra göbək altında və ətrafında 1–1.5 sm kəsiklər açılır.
Veress iynəsi qarın boşluğuna yerləşdirilir və karbondioksit ilə şişirdilir. Daha sonra iynənin çıxarıldığı yerə trokar adlı boru yerləşdirilir. Buraya kamera və digər avadanlıqlar daxil edilir. Ardınca bu dəliklərdən öd kisəsi çıxarılır və qarındakı qaz boşaldılır. Kəsiklər tikişlə bağlanaraq əməliyyat tamamlanır.
Bu əməliyyat təxminən 30–40 dəqiqə çəkir. Əməliyyatdan sonra xəstənin ağrı hiss etməsi nadir olsa da, daxil edilən karbondioksit çiyinlərdə ağrıya səbəb ola bilər. 1 gecəlik xəstəxana nəzarətindən sonra xəstə evə buraxılır. Sağalma müddəti açıq əməliyyata nisbətən çox qısadır.
Öd kisəsi əməliyyatı necə aparılır?
Öd kisəsi əməliyyatı laparoskopik xolesistektomi adlanan qapalı üsulla icra olunur. Bu əməliyyat ümumi anesteziya altında xəstə yuxuya verilərək aparılır. Əməliyyatda göbəklə 5 mm kəsik edilib 5 mm port vasitəsilə qarın boşluğuna girilir, karbondioksit qazı ilə şişirdilir və 5 mm kamera ilə öd kisəsi, qaraciyər və qarın boşluğundakı digər orqanlar yoxlanılır. Başqa xəstəlik yoxdursa, digər 3 port kəsik açılaraq daxil olunur. Öd kisəsi xüsusi nazik alətlə qaraciyərdən ayrılır. Daha sonra kisə 10 mm kəsikdən birbaşa və ya torbada xaric edilir. Yara yerlərinə tikiş vurularaq əməliyyat başa çatdırılır.
Öd kisəsi əməliyyatı riskləri nələrdir?
Əməliyyatın bir çox riski var, lakin bu risklərin çoxu baxım və təmizliyə bağlı ola bilər. Əməliyyat yeri təmiz saxlanmazsa bəzən iltihablanma və ya pnevmoniya kimi ağciyər problemləri yarana bilər. Sidik yollarında iltihablanma ola bilər. Ürək krizi və damar iltihabına səbəb ola bilər. Öd yollarının zədələnməsi nəticəsində infeksiya yaranır. Öd kisəsi əməliyyatı ciddi əməliyyatdır və bu prosesi düzgün keçirmək xəstənin sorunsuz sağalmasında mühüm rol oynayır.
Öd kisəsi əməliyyatı neçə saat çəkir?
Xəstənin cinsiyyəti, çəkisi və cərrahın təcrübəsinə görə müddət dəyişsə də, öd kisəsi əməliyyatları adətən 30–45 dəqiqə çəkir. Lakin bəzi hallarda əməliyyat müddəti 1 saatdan çox ola bilər. Əməliyyat müddəti öd kisəsinin vəziyyətindən asılıdır. Əsas olan xəstənin müalicəsinin düzgün aparılmasıdır. Əməliyyatın nə qədər vaxt çəkəcəyini əvvəlcədən dəqiq təxmin etmək çətin olur.
Öd kisəsi əməliyyatı sonrası sağalma müddəti
Öd kisəsi əməliyyatından sonra xəstə 1 saat içində özünə gəlir. Əməliyyatdan 5 saat sonra yemək yeməyə başlayır. Əməliyyat gecəsi yüngül qarın və bel ağrıları ola bilər, lakin bu hər xəstədə müşahidə olunmaya bilər. Ağrıkəsici dərmanlar bu ağrıları aradan qaldırmağa kömək edir və dərman dəstəyi ilə xəstənin daha sürətli sağalması təmin olunur. Bu əməliyyatdan sonra xəstənin 1 gün xəstəxanada qalması və zəruri testlərdən sonra evə buraxılması mümkündür.
Öd kisəsi əməliyyatı sonrası qidalanma necə olmalıdır?
Bağırsaqlarda həzm üçün yağların fermentlər tərəfindən parçalanıb udulması üçün ödün düzgün işləməsi vacibdir. Buna görə öd kisəsi əməliyyatı keçirmiş xəstələrin qidalarından yağları çıxarmaq bu prosesdə önəmlidir. Əməliyyatdan sonra bədənin daha sürətli toparlanması və sağalması üçün qidalanma çox önəmlidir. Hər hansı əməliyyatdan sonra xəstənin fiziki və ruhi vəziyyətinə görə iştahı azala bilər. Bədənin ehtiyac duyduğu vitamin, protein və mineralları almağa çalışmaq lazımdır.
Öd kisəsi əməliyyatı keçirmişlərin əməliyyat sonrası diqqət etməli olduğu məqamlar nələrdir?
Öd kisəsi üçün tətbiq olunan müalicədən sonra xəstənin diqqət və qayğı göstərməsi vacib məqamlar var. Baxım və təmizliyə diqqət etmək, əməliyyat sahəsinə diqqət yetirmək, dərman istifadəsini düzgün aparmaq, həkim nəzarətləri və kifayət qədər istirahət bu məqamlardan biridir. Xəstə nə qədər diqqətli olsa, o qədər tez sağalar. Həkimin tövsiyə etdiyi gündəlik fəaliyyətlərə əməl etmək və əməliyyatdan sonra prosesin də vacib olduğunu unutmamaq lazımdır.
Öd kisəsi əməliyyatı qiymətləri nə qədərdir?
Öd kisəsi əməliyyatı xəstəliyin vəziyyətinə və əməliyyatın edildiyi yerə görə fərqlənir. Xəstəlik hər kəsdə eyni gedişatda olmaya bilər. Buna görə ən dəqiq məlumatı həkiminiz verəcək. Proses haqqında daha ətraflı məlumat almaq istəyirsinizsə, həkiminizlə məsləhətləşə bilərsiniz.
Tez-tez Soruşulan Suallar
Öd kisəsi əməliyyatından sonra çəki itirilirmi?
Öd kisəsi əməliyyatından sonra çəki itirilməsi baş vermir.
Öd kisəsi əməliyyatı üçün hansı şöbəyə və həkimə müraciət edilməlidir?
Çox insan öd kisəsi ilə bağlı müxtəlif problemlər yaşaya bilər. Bu problemləri aradan qaldırmaq üçün əsas yol öd kisənizin çıxarılmasıdır. Bu çox vaxt zəruri olur və bu səbəbdən insanlar “Öd kisəsi əməliyyatı üçün hansı şöbəyə və həkimə müraciət edilməlidir?” sualını verirlər. Bütün bu suallara sürətli cavab tapmaq üçün xüsusi xəstəxana ilə əlaqə saxlamaq və müalicə prosesi barədə məlumat almaq yaxşı fikir ola bilər. Beləliklə, ən doğru məlumatları əldə edə və bu məlumatlar sizə kömək edə bilərik. Bütün addımları düzgün yerinə yetirdiyiniz təqdirdə ən qısa zamanda sağlamlığınıza qovuşmanız və sağalma prosesinə başlamağınız mümkün olacaq.
İstinadlar:
https://www.nhs.uk/conditions/gallbladder-removal
Hemen Bilgi Al
İstanbul'daki Muayenehane Konumu