Aksiller Lenfadenopati

Aksiller lenfadenopati, koltuk altı (aksilla) bölgesinde bulunan lenf düğümlerinin boyutlarında veya yapılarında bir anormallik, sıklıkla da bir büyüme olması durumudur. Vücudun savunma mekanizmasının bir parçası olan lenf bezlerindeki bu değişim, aksiller lenfadenopati olarak adlandırılır. Bu durum koltuk altında elle hissedilebilen bir şişlik veya beze şeklinde fark edilebilir ve çeşitli sağlık durumlarının bir göstergesi olabilir. Aksiller lenfadenopati, temel olarak koltuk altı lenf bezlerinin normalden farklı bir hale gelmesidir ve bu bölgedeki bir değişikliği işaret eder.

Aksiller Lenfadenopati Tam Olarak Nedir?

Basitçe söylemek gerekirse, aksiller lenfadenopati, koltuk altı bölgesindeki lenf düğümlerinin boyutunun artması veya yapısının değişmesidir. Bu vücudun bir şeylere tepki verdiğinin bir işareti olabilir.

Lenf düğümleri bağışıklık sistemimizin önemli askerleridir. Vücudumuzu dolaşan lenf sıvısını filtreleyerek mikropları ve anormal hücreleri yakalarlar. Bir enfeksiyon veya başka bir sorun olduğunda, bu düğümler daha fazla çalışır ve bu da onların şişmesine neden olabilir. Bu şişmeye genel olarak lenfadenopati diyoruz. Aksiller lenfadenopati ise bu durumun özel olarak koltuk altında görülmesidir.

Koltuk Altı Lenf Düğümleri Nerede Bulunur ve Ne İşe Yarar?

Koltuk altı, yani tıp dilindeki adıyla aksilla, kolumuzla göğüs kafesimiz arasında kalan bir bölgedir. İçinde kan damarları, sinirler ve yağ dokusuyla birlikte lenf düğümleri de bulunur. Genellikle her bir koltuk altında 20 ila 40 adet lenf düğümü yer alır.

Bu düğümler, koldan, memeden ve göğüs duvarının bir kısmından gelen lenf sıvısını süzerler. Mikropları, yabancı maddeleri ve hatta kanser hücrelerini tutup bağışıklık sistemini uyararak vücudu korumaya çalışırlar. Koltuk altındaki bir şişlik, genellikle bu düğümlerin görev başında olduğunun bir göstergesidir.

Aksiller Lenfadenopati Nasıl Hissedilir?

En sık karşılaşılan belirti, koltuk altında normalde olmayan bir şişliğin elle fark edilmesidir. Bu şişlik bezelye tanesi kadar küçük olabileceği gibi daha büyük de olabilir.

Bazen bu şişlik hassas veya ağrılı olabilir. Dokunulduğunda acıması, genellikle bir enfeksiyon veya iltihaplanma olduğunu düşündürür. Şişliğin üzerindeki deride kızarıklık veya ısı artışı da görülebilir. Nadiren de olsa şişlikten akıntı gelebilir.

Ancak bazı durumlarda şişlik ağrısız olabilir. Özellikle sert, lastik gibi veya çevre dokulara yapışık hissi veren ağrısız şişlikler daha dikkatli değerlendirilmelidir.

Aksiller Lenfadenopati ile Birlikte Başka Hangi Belirtiler Görülebilir?

Koltuk altı şişliğine bazen vücudun genelini etkileyen belirtiler de eşlik edebilir. Bu belirtiler altta yatan neden hakkında ipucu verebilir.

Ateş, üşüme-titreme, boğaz ağrısı veya burun akıntısı gibi belirtiler genellikle bir enfeksiyonu işaret eder.

Açıklanamayan kilo kaybı, gece terlemeleri ve sürekli yorgunluk ise daha ciddi durumların, örneğin kronik enfeksiyonların veya kanserin habercisi olabilir. Vücudun başka yerlerinde de (boyun, kasık gibi) lenf bezi şişlikleri varsa, bu durum genellikle tüm vücudu etkileyen bir hastalığı düşündürür.

Aksiller Lenfadenopati İçin Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Koltuk altınızda fark ettiğiniz bir şişlik aşağıdaki durumlarda mutlaka bir doktor tarafından görülmelidir:

• Eğer şişlik belirgin bir neden olmadan ortaya çıktıysa (örneğin bir yaralanma veya bilinen bir enfeksiyon yoksa).
• Giderek büyüyorsa veya şekli, kıvamı değişiyorsa.
• Sert, lastik gibi veya çevreye yapışıksa.
• Ağrılı, kızarık, sıcaksa veya akıntı varsa.
• 2-4 haftadan uzun süredir geçmiyorsa.
• Açıklanamayan kilo kaybı, gece terlemesi veya sürekli ateş gibi belirtiler eşlik ediyorsa.

Unutmayın köprücük kemiği üzerindeki lenf bezi şişlikleri her zaman önemlidir ve hemen doktora başvurmayı gerektirir.

Aksiller Lenfadenopati’ye Hangi Enfeksiyonlar Neden Olur?

Enfeksiyonlar, koltuk altı lenf bezi şişliğinin en sık rastlanan nedenlerinden biridir. Vücudumuz mikroplarla savaşırken lenf düğümleri aktifleşir ve şişer.

Bakteriyel enfeksiyonlar sıkça neden olur. Örneğin koldaki bir kesik veya yaranın iltihaplanması (selülit), boğaz enfeksiyonları veya kedi tırmığı hastalığı koltuk altı düğümlerini şişirebilir. Tüberküloz (verem) gibi daha ciddi bakteriyel enfeksiyonlar da lenfadenopati yapabilir.

Viral enfeksiyonlar da yaygındır. Soğuk algınlığı, grip, öpücük hastalığı (mononükleoz), HIV, kızamık gibi virüsler lenf bezlerinde şişliğe yol açabilir. Mantar veya parazit enfeksiyonları daha nadir de olsa sebep olabilir.

Enfeksiyon Dışında Aksiller Lenfadenopati Nedenleri Nelerdir?

Enfeksiyonlar dışında başka durumlar da koltuk altı lenf bezlerinin şişmesine yol açabilir.

Vücudun kendi dokularına saldırdığı otoimmün hastalıklar bunlardan biridir. Romatoid artrit veya lupus gibi hastalıklarda bağışıklık sistemi aşırı aktifleşir ve lenf düğümlerinde şişmeye neden olabilir. Bu durumlarda genellikle her iki koltuk altında da şişlik görülür.

Sarkoidoz gibi iltihaplı hastalıklar da lenfadenopati yapabilir.

Bazı ilaçların yan etkisi olarak da lenf bezi şişliği görülebilir. İlaç kesildiğinde bu durum genellikle düzelir.

Kanser Aksiller Lenfadenopati’ye Nasıl Yol Açar?

Ne yazık ki aksiller lenfadenopati bazen kanserin bir belirtisi olabilir. Bu iki şekilde olabilir.

Birincisi metastatik kanserdir. Bu vücudun başka bir yerinde başlayan kanserin (en sık meme kanseri, bazen cilt kanseri olan melanom) lenf yoluyla koltuk altı lenf düğümlerine yayılmasıdır. Kanser hücreleri lenf sıvısıyla taşınarak düğümlere yerleşir ve orada çoğalmaya başlar.

İkincisi ise lenfomanın kendisidir. Lenfoma, lenf sisteminin kendi kanseridir ve doğrudan koltuk altı lenf düğümlerinden başlayabilir. Lösemi (kan kanseri) de yaygın lenf bezi şişliğine neden olabilir.

Yaş ilerledikçe lenfadenopatinin altında kanser yatma olasılığı artar, ancak yine de çoğu lenf bezi şişliği kanser dışı nedenlere bağlıdır.

Aşılar Aksiller Lenfadenopati Yapar mı?

Evet, bazı aşılar, özellikle de koldan yapılanlar, geçici olarak koltuk altı lenf bezlerinde şişliğe neden olabilir. Bu bağışıklık sisteminin aşıya verdiği normal bir tepkidir.

Özellikle COVID-19 mRNA aşılarından (Pfizer-BioNTech, Moderna) sonra, aşının yapıldığı taraftaki koltuk altında şişlik görülmesi oldukça sık bildirilmiştir. Bu şişlik genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden geçer ve zararsızdır. Ancak bazen görüntüleme yöntemlerinde şüphe uyandırabileceği için, eğer yakın zamanda aşı olduysanız bunu doktorunuza mutlaka belirtmelisiniz.

Aksiller Lenfadenopati Tek Taraflı mı Yoksa Çift Taraflı mı Olur?

Şişliğin tek bir koltuk altında mı yoksa her ikisinde birden mi olduğu, altta yatan nedeni anlamada yardımcı olabilir.

Tek taraflı şişlik genellikle o tarafla ilgili bölgesel bir soruna işaret eder. Örneğin o koldaki bir enfeksiyon, o taraftaki memeden kaynaklanan bir sorun (iltihap veya kanser gibi) veya o kola yapılan bir aşı.

İki taraflı şişlik ise daha çok tüm vücudu etkileyen sistemik bir durumu düşündürür. Yaygın viral enfeksiyonlar (öpücük hastalığı gibi), otoimmün hastalıklar (lupus, romatoid artrit gibi) veya lenfoma, lösemi gibi kanserler genellikle her iki koltuk altında da şişliğe neden olabilir.

Aksiller Lenfadenopati Teşhisinde Hangi Testler Yapılır?

Doktorunuz, konuşma ve muayene bulgularına göre ek testler isteyebilir.

Kan testleri, enfeksiyon veya iltihaplanma olup olmadığını anlamaya yardımcı olabilir. Tam kan sayımı, CRP veya sedimantasyon gibi testler sıkça istenir. Şüphelenilen duruma göre daha özel kan testleri de (örneğin enfeksiyon testleri, romatizma testleri) yapılabilir.

Görüntüleme yöntemleri, özellikle ultrasonografi, lenf düğümlerinin yapısını daha detaylı görmek için çok faydalıdır.

Aksiller Lenfadenopati Teşhisinde Ultrason Neden Önemlidir?

Ultrason, koltuk altı lenf düğümlerini incelemek için genellikle ilk tercih edilen görüntüleme yöntemidir. Ses dalgaları kullanılarak yapıldığı için zararsızdır ve lenf düğümünün iç yapısı hakkında değerli bilgiler verir.

Ultrason ile lenf düğümünün boyutu, şekli (oval mi, yuvarlak mı), içindeki normal yağlı dokunun durumu dış kısmının kalınlığı ve düzenliliği gibi özelliklere bakılır. Bu özellikler, şişliğin iyi huylu mu (örneğin enfeksiyona bağlı tepkisel büyüme) yoksa kötü huylu mu (kanser şüphesi) olduğu konusunda önemli ipuçları sunar. Ayrıca eğer biyopsi yapılması gerekirse, ultrason iğnenin doğru yere yönlendirilmesine yardımcı olur.

Aksiller Lenfadenopati İçin Biyopsi Ne Zaman Gerekir?

Eğer doktorunuz muayene, kan testleri ve ultrason sonuçlarına rağmen lenfadenopatinin nedeninden emin olamazsa veya kanser şüphesi yüksekse, lenf düğümünden örnek alınması yani biyopsi yapılması gerekebilir. Biyopsi, kesin tanıyı koymanın en güvenilir yoludur.

Biyopsi farklı şekillerde yapılabilir. İnce iğne aspirasyonu (İİA) ile sadece hücre örneği alınır. Kor biyopsi ile biraz daha kalın bir iğneyle küçük bir doku parçası alınır. Eksizyonel biyopsi ise lenf düğümünün cerrahi olarak tamamen çıkarılmasıdır. Hangi yöntemin seçileceği, şüphelenilen duruma ve lenf düğümünün özelliklerine göre değişir.

Sentinel Lenf Nodu Biyopsisi Aksiller Lenfadenopati İçin Bir Tanı Yöntemi midir?

Sentinel lenf nodu biyopsisi (SLNB), aslında aksiller lenfadenopatinin nedenini bulmak için yapılan standart bir tanı yöntemi değildir. Daha çok, meme kanseri veya melanom gibi kanser tanısı almış hastalarda, kanserin koltuk altı lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığını anlamak için yapılan özel bir cerrahi işlemdir.

Bu işlemde, kanserin ilk sıçrama ihtimali olan ‘nöbetçi’ (sentinel) lenf düğümü bulunur ve çıkarılır. Eğer bu düğüm temizse, genellikle diğer lenf düğümlerine dokunulmaz. Bu sayede gereksiz yere geniş bir koltuk altı ameliyatı yapılmamış olur. Yani SLNB, kanser evrelemesinin bir parçasıdır.

İyi Huylu Aksiller Lenfadenopati Nasıl Tedavi Edilir?

Eğer koltuk altı şişliğinizin nedeni basit bir enfeksiyon, aşı reaksiyonu veya başka iyi huylu bir durumsa, tedavi genellikle nedene yöneliktir veya bazen tedaviye bile gerek kalmaz.

Viral enfeksiyonlar genellikle kendiliğinden geçer, dinlenmek ve bol sıvı almak yeterli olabilir. Bakteriyel bir enfeksiyon varsa, doktorunuz uygun antibiyotiği reçete edecektir. İlaç reaksiyonuysa, ilacın kesilmesiyle durum düzelir. Aşı sonrası şişlikler de genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden kaybolur.

Bazı durumlarda, özellikle şişlik ağrılıysa, doktorunuz ağrı kesici veya sıcak kompres önerebilir. Eğer neden otoimmün bir hastalıksa, o hastalığın tedavisi lenfadenopatiyi de iyileştirecektir.

Kansere Bağlı Aksiller Lenfadenopati Nasıl Tedavi Edilir?

Eğer aksiller lenfadenopatinin nedeni kanserse (meme kanseri yayılımı, lenfoma gibi), tedavi daha kapsamlıdır ve kanserin türüne, evresine ve hastanın genel durumuna göre planlanır. Genellikle birden fazla tedavi yöntemi bir arada kullanılır.

Cerrahi, kemoterapi (ilaç tedavisi) ve radyoterapi (ışın tedavisi) ana tedavi yöntemleridir. Hormonal tedaviler veya hedefe yönelik akıllı ilaçlar da kullanılabilir.

Ameliyatla kanserli lenf düğümlerinin çıkarılması gerekebilir. Bu bazen sadece birkaç sentinel (nöbetçi) düğümün çıkarılması (SLNB), bazen de daha fazla sayıda düğümün çıkarılması (ALND) şeklinde olabilir. Hangi ameliyatın yapılacağı birçok faktöre bağlıdır.

Kansere Bağlı Aksiller Lenfadenopati Tedavisinde Ameliyat Seçenekleri Nelerdir?

Kanser nedeniyle koltuk altı lenf düğümlerine müdahale gerektiğinde iki ana cerrahi yaklaşım vardır.

Sentinel Lenf Nodu Biyopsisi (SLNB), kanserin ilk yayılma olasılığı olan 1-3 adet ‘nöbetçi’ düğümün bulunup çıkarılmasıdır. Özellikle erken evre meme kanserinde, eğer bu düğümler temizse, daha büyük bir ameliyata gerek kalmaz. Bu daha az yan etkiye neden olan bir yöntemdir.

Aksiller Lenf Nodu Diseksiyonu (ALND) ise koltuk altındaki lenf düğümlerinin daha geniş bir şekilde (genellikle 10-40 adet) çıkarılmasıdır. Bu işlem, kanserin lenf düğümlerine yayıldığı biliniyorsa veya SLNB’de birden fazla düğümde kanser saptandıysa yapılır. Daha kapsamlı bir ameliyattır.

Son yıllarda, mümkün olan durumlarda ALND yerine SLNB veya radyoterapi gibi daha az invaziv yöntemler tercih edilerek, tedavinin yan etkilerini azaltma yönünde bir eğilim vardır.